O‘zbekiston Mustaqillik Deklaratsiyasi Qachon Qabul Qilingan?

Assalomu alaykum, aziz o‘quvchilar! Bugun biz sizlar bilan O‘zbekiston tarixida juda muhim sana bo‘lgan Mustaqillik Deklaratsiyasi qabul qilingan sana haqida gaplashamiz. Bu kun, ya’ni 1990-yil 20-iyun, nafaqat yangi davlat qurish yo‘lidagi ilk qadam, balki milliy g‘urur va o‘z taqdirini o‘zi belgilash istagining yorqin ifodasi edi. Bu deklaratsiya, guys, oddiy bir hujjat emas, balki O‘zbekistonning suveren davlat sifatida dunyoga kelishining rasmiy kvitansiyasi edi. Qachon qabul qilinganligi savoliga javob berishdan oldin, uning tarixiy ahamiyatini tushunish muhim. Bu deklaratsiya O‘zbekiston SSRning o‘zini suveren deb e’lon qilishi va keyinchalik, 1991-yil 1-sentabrda e’lon qilingan O‘zbekiston Respublikasi Mustaqilligi to‘g‘risidagi Konstitutsiyaviy Qonunining asosini tashkil etdi. Shunday qilib, O‘zSSR mustaqillik deklaratsiyasi qachon qabul qilingan degan savolga aniq javob - 1990-yil 20-iyun. Bu sana, ehtimol, ko‘pchilik uchun yangilik bo‘lishi mumkin, chunki ko‘pincha mustaqillik 1991-yil bilan bog‘lanadi. Ammo, tarixdagi har bir buyuk voqea o‘zining kichikroq, ammo muhim boshlanishlariga ega. Bu deklaratsiya aynan shu boshlanishlardan biri edi. Uning qabul qilinishi bilan, O‘zbekistonning o‘z hududi, o‘z qonunlari va o‘z siyosati ustidan to‘liq hokimiyatga ega bo‘lish huquqi e’tirof etildi. Bu, ayniqsa, Sovet Ittifoqi parchalanayotgan bir paytda, o‘ziga xos strategik va siyosiy ahamiyat kasb etardi. Bu, guys, shunchaki bir sanani yodda saqlash emas, balki o‘z Vatanimizning kelib chiqishini, uning erkinlikka intilishini tushunish demakdir. Shuning uchun, 1990-yil 20-iyun - O‘zbekiston Mustaqillik Deklaratsiyasi qabul qilingan sanani qadrlashimiz kerak. Bu kun, keyinchalik keladigan ulug‘vor voqealar uchun zamin yaratdi va O‘zbekistonning jahon hamjamiyatida o‘z o‘rnini topishiga yo‘l ochdi. Bu voqeaning har bir tafsiloti bizning o‘tmishimizning muhim qismi va kelajagimiz uchun saboqdir.

Mustaqillik Deklaratsiyasining Tarixiy Fonni va Ahamiyati

O‘zbekistonning mustaqillik deklaratsiyasi qabul qilingan sana, ya’ni 1990-yil 20-iyun, Sovet Ittifoqining parchalanish jarayonining eng avjida bo‘lgan bir paytga to‘g‘ri keladi. Bu davr, guys, nafaqat siyosiy o‘zgarishlar bilan, balki milliy uyg‘onish va o‘z taqdirini o‘zi belgilash istagi bilan ham ajralib turardi. Ko‘plab respublikalar o‘z suverenitetini e’lon qilishga intilayotgan bir sharoitda, O‘zbekiston ham o‘zining milliy manfaatlari va davlatchilik an’analarini tiklash yo‘lida muhim qadam tashladi. **O‘zSSR mustaqillik deklaratsiyasi qachon qabul qilingan** degan savolga yana bir bor urg‘u berib, 1990-yil 20-iyun deb aytishimiz lozim. Bu deklaratsiya O‘zbekistonning o‘z hududiy yaxlitligi, o‘z konstitutsiyasi va qonunlariga ega bo‘lish huquqini mustahkamladi. Uning asosiy maqsadi, bir tomondan, respublikaning ichki siyosiy va iqtisodiy hayotida mustaqil qarorlar qabul qilish imkoniyatini kengaytirish, ikkinchi tomondan esa, Sovet Ittifoqi tarkibida bo‘lsada, o‘zining suveren davlat sifatida tan olinishiga erishish edi. Bu, guys, juda nozik bir siyosiy manevr edi. Bir tomondan, rasmiy ravishda Ittifoq tarkibida qolish, ikkinchi tomondan esa, o‘z mustaqilligining fundamental tamoyillarini e’lon qilish. Bu deklaratsiya, shuningdek, o‘zbek xalqining ko‘p asrlik tarixiy orzusi - o‘z davlatchiligini tiklash istagining ham yorqin aksidir. Uning qabul qilinishi, O‘zbekistonning keyinchalik olib boradigan siyosatining asosiy yo‘nalishlarini belgilab berdi va kelajakda to‘liq mustaqillikka erishish uchun mustahkam zamin yaratdi. Shunday qilib, 1990-yil 20-iyun - O‘zbekiston Mustaqillik Deklaratsiyasi qabul qilingan sana, nafaqat rasmiy, balki ma’naviy jihatdan ham O‘zbekistonning yangi davrga qadam qo‘yganligining ramziy sanasi bo‘lib qoldi. Bu hujjat, o‘zbek xalqining o‘z taqdirini o‘zi hal qilishga bo‘lgan intilishini va o‘z milliy qadr-qimmatini tiklash yo‘lidagi kurashini aks ettiradi. Uning ahamiyati, guys, shundaki, u O‘zbekistonning mustaqil davlat sifatida jahon maydonida o‘z o‘rnini egallashining boshlang‘ich nuqtasi bo‘ldi.

Deklaratsiyaning Asosiy Bandlari va Maqsadi

O‘zbekistonning mustaqillik deklaratsiyasi qachon qabul qilinganligini bilgan holda, endi uning asosiy bandlari va maqsadlari haqida gaplashib o‘tsak. 1990-yil 20-iyunda qabul qilingan bu muhim hujjatning asosiy maqsadi, guys, O‘zbekistonning suverenitetini mustahkamlash va o‘zining mustaqil davlat ekanligini e’lon qilish edi. Deklaratsiya quyidagilarni o‘z ichiga olgan edi: O‘zbekistonning o‘z hududida oliy hokimiyatga ega ekanligi, o‘z qonunlarini qabul qilish huquqi, o‘z siyosatini mustaqil olib borish huquqi va xalqaro munosabatlarda teng huquqli sub’ekt sifatida ishtirok etish huquqi. Bu bandlar, ayniqsa, Sovet Ittifoqi parchalanish arafasida turgan bir paytda, respublikaning siyosiy va iqtisodiy hayotida mustaqil qarorlar qabul qilish imkoniyatini kengaytirishga qaratilgan edi. Deklaratsiya, shuningdek, O‘zbekistonning o‘z konstitutsiyasi va qonunlariga ega bo‘lishi, o‘z milliy boyliklarini boshqarish huquqi va o‘z fuqarolarining huquq va erkinliklarini himoya qilish majburiyatini ham o‘z ichiga olgan. *Maqsadlardan biri*, guys, O‘zbekistonning o‘ziga xos ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish yo‘lini tanlash va ushbu yo‘lni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan huquqiy asoslarni yaratish edi. Bu, bir tomondan, milliy qadriyatlarni hisobga olgan holda, ikkinchi tomondan esa, jahon tajribasini o‘rgangan holda amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan. **O‘zSSR mustaqillik deklaratsiyasi qachon qabul qilingan** degan savolga 1990-yil 20-iyun deb javob berar ekanmiz, ushbu deklaratsiyaning *ixtiyoriy ittifoqdan chiqish huquqini* ham o‘z ichiga olganligini ta’kidlash joiz. Bu, guys, kelajakda to‘liq mustaqillikka erishish yo‘lidagi muhim qadam bo‘lib, O‘zbekistonning o‘z taqdirini o‘zi belgilashga tayyorligini ko‘rsatdi. Umuman olganda, bu deklaratsiya O‘zbekistonning suveren davlat sifatida o‘z siyosiy, iqtisodiy va huquqiy tizimini mustaqil ravishda shakllantirish yo‘lidagi **buyuk boshlanish** edi. Uning qabul qilinishi, o‘zbek xalqining azim-i qarori va o‘z kelajagini o‘zi qurish istagining yorqin tasdig‘idir. Shuning uchun ham, **1990-yil 20-iyun - O‘zbekiston Mustaqillik Deklaratsiyasi qabul qilingan sana**ni unutmasligimiz va uning ahamiyatini to‘g‘ri tushunishimiz juda muhimdir.